01-01-2018, 08:12 PM
Tanzimat Edebiyatı
Tercüman-ı Ahval Gazetesi'nin (1860) yayınlanmasıyla Divan geleneklerini bir yana bırakarak yazı ve düşüncede Batı kültürüne yönelmeyi hedefleyen edebiyat yönelimidir. Halkı yapılacak toplumsal ve siyasal düzenlemeye hazırlama, ona çağdaş uygarlık değerlerini öğretme gibi kaygılar taşıyan topluluk bu işe kamuoyu oluşturmanın en kolay yolu olan gazetecilikle başlamıştır. Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi, Ahmet Mithat Efendi gibi gazeteci yazarlar durağan ve yazgıcı bir yaşam anlayışı yerine devingen ve dirik bir yaşam anlayışını benimsemişlerdir. Toplumsal acıları kendi özünde duyan, etkin ve istediği takdirde dünyanın gidişini tek başına değiştirebileceğine inanan insan modeli çizen Tanzimat Edebiyatçıları Montesquieu, Rousseau, Voltaire gibi Fransız devrimci yazarlardan etkilenmiştir. Bu etkileniş eserlerinde zulme, haksızlığa, hırsızlığa, geriliğe, ezilmişliğe karşı savaş açılmasına neden olmuştur. Vatan, millet, özgürlük, uygarlık, hak, adalet gibi kavramların sıkça kullanıldığı bu dönemde Divan Edebiyatı'nda varolan ahiret fikrinin yerini gerçek dünya ve bu dünyanın sorunları almıştır. Tüm bunların yanı sıra Divan Edebiyatı'nda olmayan makale, tiyatro, roman, hikâye, anı, eleştiri gibi yeni edebiyat türlerini denemişler, şiirin konu alanını genişletip günlük yaşamla ilgili her türlü olay, olgu, duygu ve düşünceye yer vermişlerdir.
Tanzimatçıların yaptıklarından çok yapmak istedikleri önemlidir. Yeni bir uygarlık ülküsünün peşinde, yeni bir insan tipinin peşine düşmüşlerdir. Ancak dönemin yazarları toplumsal sorunları anlatırken yüzeysel bir bakışla, sorunları doğuran nedenleri göz önüne almadan değerlendirmişlerdir.
Tanzimat romanında varolan bu niteliklerin az da olsa dışına çıkan yazarlar da yok değildir. "Turfa mı Turfanda mı?" adlı yapıtında Murat Bey, siyasal sorunları ve ülkücü gençlik tipini öz yaşam öyküsü biçiminde ele almıştır. Nabizade Nazım ise "Karabibik" ve "Zehra" adlı eserlerinde gerçekçi bakış açısıyla eleştirel bir üslup yakalamayı başarmıştır.
Şiir, roman, öykü ve tiyatro alanında çalışmış Tanzimatçıların belli başlıları şunlardır: Ziya Paşa, Ahmet Vefik Paşa, Ebüzziya Tevfik Bey, İbrahim Şinasi, Namık Kemal, Ali Bey, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit, Sami Paşazade Sezai, Mehmet Murat, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami, Muallim Naci, Nabizade Nazım.
Tercüman-ı Ahval Gazetesi'nin (1860) yayınlanmasıyla Divan geleneklerini bir yana bırakarak yazı ve düşüncede Batı kültürüne yönelmeyi hedefleyen edebiyat yönelimidir. Halkı yapılacak toplumsal ve siyasal düzenlemeye hazırlama, ona çağdaş uygarlık değerlerini öğretme gibi kaygılar taşıyan topluluk bu işe kamuoyu oluşturmanın en kolay yolu olan gazetecilikle başlamıştır. Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi, Ahmet Mithat Efendi gibi gazeteci yazarlar durağan ve yazgıcı bir yaşam anlayışı yerine devingen ve dirik bir yaşam anlayışını benimsemişlerdir. Toplumsal acıları kendi özünde duyan, etkin ve istediği takdirde dünyanın gidişini tek başına değiştirebileceğine inanan insan modeli çizen Tanzimat Edebiyatçıları Montesquieu, Rousseau, Voltaire gibi Fransız devrimci yazarlardan etkilenmiştir. Bu etkileniş eserlerinde zulme, haksızlığa, hırsızlığa, geriliğe, ezilmişliğe karşı savaş açılmasına neden olmuştur. Vatan, millet, özgürlük, uygarlık, hak, adalet gibi kavramların sıkça kullanıldığı bu dönemde Divan Edebiyatı'nda varolan ahiret fikrinin yerini gerçek dünya ve bu dünyanın sorunları almıştır. Tüm bunların yanı sıra Divan Edebiyatı'nda olmayan makale, tiyatro, roman, hikâye, anı, eleştiri gibi yeni edebiyat türlerini denemişler, şiirin konu alanını genişletip günlük yaşamla ilgili her türlü olay, olgu, duygu ve düşünceye yer vermişlerdir.
Tanzimatçıların yaptıklarından çok yapmak istedikleri önemlidir. Yeni bir uygarlık ülküsünün peşinde, yeni bir insan tipinin peşine düşmüşlerdir. Ancak dönemin yazarları toplumsal sorunları anlatırken yüzeysel bir bakışla, sorunları doğuran nedenleri göz önüne almadan değerlendirmişlerdir.
Tanzimat romanında varolan bu niteliklerin az da olsa dışına çıkan yazarlar da yok değildir. "Turfa mı Turfanda mı?" adlı yapıtında Murat Bey, siyasal sorunları ve ülkücü gençlik tipini öz yaşam öyküsü biçiminde ele almıştır. Nabizade Nazım ise "Karabibik" ve "Zehra" adlı eserlerinde gerçekçi bakış açısıyla eleştirel bir üslup yakalamayı başarmıştır.
Şiir, roman, öykü ve tiyatro alanında çalışmış Tanzimatçıların belli başlıları şunlardır: Ziya Paşa, Ahmet Vefik Paşa, Ebüzziya Tevfik Bey, İbrahim Şinasi, Namık Kemal, Ali Bey, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit, Sami Paşazade Sezai, Mehmet Murat, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami, Muallim Naci, Nabizade Nazım.
Kitap Kahve Kedi ve Sen
