03-30-2019, 08:20 PM
Dünyada yaklaşık 33 milyon insanın HIV virüsü taşıdığı tahmin edilmektedir. HIV virüsü bulaşımının tüm dünyadaki en sık nedeni korunmasız cinsel ilişkidir.
HIV virüsü bulaştıktan yaklaşık 2-3 hafta sonra kişide grip benzeri şikayetler görülür. Zamanla bu şikayetler geriler ve kişide uzun sessiz bir dönem başlar. Bu sessiz dönemde (AIDS aşamasına gelinceye kadar) genellikle aşikar belitiler görülmez. Bundan dolayı birçok insan HIV virüsü taşıdığı halde bunun farkında değildir. Aynı zamanda farkında olmadan başta cinsel temas olmak üzere çeşitli şekillerde başkalarına bulaştırmaya devam eder.
HIV virüsü kan, tükürük, sperm, vajinal salgılar, göz yaşı, anne sütü, idrar, amnion sıvısı, rektum salgıları dahil tüm vücut sıvılarında bulunur. Ancak şimdiye kadar sadece sperm, anne sütü, kan yolu, vajinal ve rektal salgılar ile bulaştığı bildirilmiştir.
HIV Virüsü Nasıl Bulaşır?
HIV virüsünün bulaşma yolları;
Korunmasız cinsel ilişki
Kan ve kan ürünlerinin (trombosit, eritrosit) nakli
HIV virüsü taşıyan anneden bebeğe geçiş
HIV virüsü taşıyan kişinin vücut sıvıları ile temas etmiş iğne veya enjektörün kişiye batması sonucu bulaşabilir.
Korunmasız Cinsel İlişki
HIV virüsü bulaşmasının en sık nedenidir. Cinsel ilişkide bulaşma yüzdesi ilişki tipine, HIV taşıyan kişinin kanındaki virüs miktarına ve diğer birçok nedene bağlı olarak farklılık gösterebilir. Örneğin kanında 10.000 kopya HIV virüsü taşıyan birisi, 1.500 kopya taşıyana nazaran çok daha bulaştırıcıdır. Ayrıca homoseksüellerin ve anal ilişkinin hetereseksüel ilişkiye kıyasla daha bulaştırıcı olduğu bildirilmiştir.
Normal cinsel ilişkide kadından erkeğe HIV bulaşma riski 1:10.000 (on binde bir)’dir. Erkekten kadına bulaşma riski ise 1:1000 (binde bir)’dir.[1] Bu rakamlar en iyimser ortalama tahminlerdir. Kişinin cinsel bölgesinde ülser (yara) olması, kişinin sünnetsiz olması, kadının adet kanamasının olması gibi durumlar riski arttırmaktadır.
Erkeğin sünnetli olmasının HIV virüsüne karşı koruyucu olduğu bilinmekte ve bulaşı %60 oranında azalttığı bildirilmektedir.[2]
Sperm veya vajinal salgıların ağıza temas etmesi de HIV virüsünün bulaşmasına neden olabilir.
Kan ve Kan Ürünleri İle HIV Bulaştırılması
HIV virüsü taşıyan kişiden kan nakli yapılması durumunda virüs %95 oranında bulaşır. Kan, eritrosit, trombosit, taze donmuş plazma, kriyopesitat ve faktör transfüzyonlarında (verilmesinde) virüs bulaşabilmektedir. Ayrıca kemik iliği, karaciğer, kalp ve böbrek nakillerinde de virüsün bulaşabildiği bilinmektedir. Kornea naklinde ise virüs bulaşmamaktadır.
İğne Batması
HIV virüsü taşıyan birinin vücut sıvıları (kan) ile temas etmiş iğnenin kişiye batması sonucunda virüs bulaşabilir. Damar içi uyuşturucu madde kullananlar veya sağlık çalışanları bu konuda riskli gruptadırlar. Damar içi ilaç kullananlarda risk 1:150 (yüzelli de bir)’dir. Kan bulunan bir enjektörün yanlışlıkla batması durumunda ise 1:300 (üç yüzde bir) oranında bulaşma riski vardır. Burada iğnenin battığı derinlik, üzerindeki kan miktarı, virüs miktarı bu oranı değiştirebilir.
Anneden Bebeğe Geçiş
HIV virüsü taşıyan annenin bebeğine bulaştırma oranı %13-40 arasında değişmektedir. Anne ve bebeğe verilecek tedavi ile bu oran düşürülmektedir. Gebelikte, doğum esnasında veya doğum sonrası emzirme ile virüs bebeğe geçebilir.
Normal doğumda bu risk, sezaryen doğuma oranla daha düşüktür. Annenin taşıdığı virüs miktarı arttıkça bulaşma riski artar.
Ayrıca emziren annelerin bulaştırma yüzdesi daha yüksektir. HIV virüsü taşıyan annelerin bebeklerini emzirmeleri önerilmez.
HIV Virüsü Nasıl Bulaşmaz
Aynı ortamda kalma, öksürük, hapşırık ve sosyal temas ile bulaşmaz.
El sıkışma, sarılma ve öpüşme ile bulaşmaz.
Sivrisinek ve vektör yolu ile bulaştığı gösterilmemiştir.
HIV virüsü bulaştıktan sonra, kişi virüsü taşıdığı halde klasik testlerin bunu gösteremediği bir dönem vardır. Bu dönemde testler negatif çıktığı halde kişi virüsü taşır ve bulaştırabilir. HIV antikor testleri, p24 antijen testi gibi tetkikler ilk 2 hafta içinde virüsü tespit edemezler. Bu testlerin bulaşı göstermesi birkaç ayı bulabilir. Bundan dolayı riskli temaslardan sonra aralıklı olarak testler tekrarlanır ve kişinin bulaştırmaması için önerilerde bulunulur.
HIV virüsünün bulaşabilmesi için, virüs bulunan vücut sıvılarının mukoza, ciltteki açık yaralar veya doğrudan kana teması gerekir. Mukoza ağızda, vajinada, penisin iç yüzeyinde ve rektumda bulunur. Bundan dolayı virüsü taşıyan sıvıların bu bölgeler ile veya ciltteki açık bir yara ile teması risklidir.
HIV virüsü bulaştıktan yaklaşık 2-3 hafta sonra kişide grip benzeri şikayetler görülür. Zamanla bu şikayetler geriler ve kişide uzun sessiz bir dönem başlar. Bu sessiz dönemde (AIDS aşamasına gelinceye kadar) genellikle aşikar belitiler görülmez. Bundan dolayı birçok insan HIV virüsü taşıdığı halde bunun farkında değildir. Aynı zamanda farkında olmadan başta cinsel temas olmak üzere çeşitli şekillerde başkalarına bulaştırmaya devam eder.
HIV virüsü kan, tükürük, sperm, vajinal salgılar, göz yaşı, anne sütü, idrar, amnion sıvısı, rektum salgıları dahil tüm vücut sıvılarında bulunur. Ancak şimdiye kadar sadece sperm, anne sütü, kan yolu, vajinal ve rektal salgılar ile bulaştığı bildirilmiştir.
HIV Virüsü Nasıl Bulaşır?
HIV virüsünün bulaşma yolları;
Korunmasız cinsel ilişki
Kan ve kan ürünlerinin (trombosit, eritrosit) nakli
HIV virüsü taşıyan anneden bebeğe geçiş
HIV virüsü taşıyan kişinin vücut sıvıları ile temas etmiş iğne veya enjektörün kişiye batması sonucu bulaşabilir.
Korunmasız Cinsel İlişki
HIV virüsü bulaşmasının en sık nedenidir. Cinsel ilişkide bulaşma yüzdesi ilişki tipine, HIV taşıyan kişinin kanındaki virüs miktarına ve diğer birçok nedene bağlı olarak farklılık gösterebilir. Örneğin kanında 10.000 kopya HIV virüsü taşıyan birisi, 1.500 kopya taşıyana nazaran çok daha bulaştırıcıdır. Ayrıca homoseksüellerin ve anal ilişkinin hetereseksüel ilişkiye kıyasla daha bulaştırıcı olduğu bildirilmiştir.
Normal cinsel ilişkide kadından erkeğe HIV bulaşma riski 1:10.000 (on binde bir)’dir. Erkekten kadına bulaşma riski ise 1:1000 (binde bir)’dir.[1] Bu rakamlar en iyimser ortalama tahminlerdir. Kişinin cinsel bölgesinde ülser (yara) olması, kişinin sünnetsiz olması, kadının adet kanamasının olması gibi durumlar riski arttırmaktadır.
Erkeğin sünnetli olmasının HIV virüsüne karşı koruyucu olduğu bilinmekte ve bulaşı %60 oranında azalttığı bildirilmektedir.[2]
Sperm veya vajinal salgıların ağıza temas etmesi de HIV virüsünün bulaşmasına neden olabilir.
Kan ve Kan Ürünleri İle HIV Bulaştırılması
HIV virüsü taşıyan kişiden kan nakli yapılması durumunda virüs %95 oranında bulaşır. Kan, eritrosit, trombosit, taze donmuş plazma, kriyopesitat ve faktör transfüzyonlarında (verilmesinde) virüs bulaşabilmektedir. Ayrıca kemik iliği, karaciğer, kalp ve böbrek nakillerinde de virüsün bulaşabildiği bilinmektedir. Kornea naklinde ise virüs bulaşmamaktadır.
İğne Batması
HIV virüsü taşıyan birinin vücut sıvıları (kan) ile temas etmiş iğnenin kişiye batması sonucunda virüs bulaşabilir. Damar içi uyuşturucu madde kullananlar veya sağlık çalışanları bu konuda riskli gruptadırlar. Damar içi ilaç kullananlarda risk 1:150 (yüzelli de bir)’dir. Kan bulunan bir enjektörün yanlışlıkla batması durumunda ise 1:300 (üç yüzde bir) oranında bulaşma riski vardır. Burada iğnenin battığı derinlik, üzerindeki kan miktarı, virüs miktarı bu oranı değiştirebilir.
Anneden Bebeğe Geçiş
HIV virüsü taşıyan annenin bebeğine bulaştırma oranı %13-40 arasında değişmektedir. Anne ve bebeğe verilecek tedavi ile bu oran düşürülmektedir. Gebelikte, doğum esnasında veya doğum sonrası emzirme ile virüs bebeğe geçebilir.
Normal doğumda bu risk, sezaryen doğuma oranla daha düşüktür. Annenin taşıdığı virüs miktarı arttıkça bulaşma riski artar.
Ayrıca emziren annelerin bulaştırma yüzdesi daha yüksektir. HIV virüsü taşıyan annelerin bebeklerini emzirmeleri önerilmez.
HIV Virüsü Nasıl Bulaşmaz
Aynı ortamda kalma, öksürük, hapşırık ve sosyal temas ile bulaşmaz.
El sıkışma, sarılma ve öpüşme ile bulaşmaz.
Sivrisinek ve vektör yolu ile bulaştığı gösterilmemiştir.
HIV virüsü bulaştıktan sonra, kişi virüsü taşıdığı halde klasik testlerin bunu gösteremediği bir dönem vardır. Bu dönemde testler negatif çıktığı halde kişi virüsü taşır ve bulaştırabilir. HIV antikor testleri, p24 antijen testi gibi tetkikler ilk 2 hafta içinde virüsü tespit edemezler. Bu testlerin bulaşı göstermesi birkaç ayı bulabilir. Bundan dolayı riskli temaslardan sonra aralıklı olarak testler tekrarlanır ve kişinin bulaştırmaması için önerilerde bulunulur.
HIV virüsünün bulaşabilmesi için, virüs bulunan vücut sıvılarının mukoza, ciltteki açık yaralar veya doğrudan kana teması gerekir. Mukoza ağızda, vajinada, penisin iç yüzeyinde ve rektumda bulunur. Bundan dolayı virüsü taşıyan sıvıların bu bölgeler ile veya ciltteki açık bir yara ile teması risklidir.
Kitap Kahve Kedi ve Sen
